اثر تغییر کاربری اراضی جنگلی به باغ بر برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی، مینرالوژی و بیولوژی خاک در بابل

امروزه به دلیل رشد سریع جمعیت و افزایش تقاضا برای محصولات کشاورزی، پوشش های طبیعی سطح زمین در حال تخریب و تبدیل به اراضی زراعی و باغی می باشند. تغییر کاربری اراضی موجب تخریب خاک های تکامل یافته و همچنین کاهش کیفیت خاک و نابودی دائم باروری زمین می شود. به منظور بررسی اثر تغییر کاربری اراضی جنگلی به باغ بر برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی، مینرالوژی و بیولوژی خاک، اراضی با دو کاربری متفاوت(جنگل و باغ) و با دو ماده مادری مختلف (ماسه سنگ و سنگ آهک) در منطقه بابل انتخاب گردید. پس از مشاهدات صحرایی و شناسایی خاک، دو پدون شاهد در لندفرم کوه (جنگل و باغ مرکبات) روی ماسه سنگ و سنگ آهک در جنوب شرقی بابل حفر گردید، سپس تشریح و نمونه برداری انجام شد. طرح آزمایشی قابل استفاده در قالب بلوک کامل تصادفی در سه تکرار از عمق 20-0 (سطحی) و 40-20 (زیر سطحی) بوده است. نتایج نشان داد که با تغییر جنگل به باغ مرکبات واکنش خاک، کربن آلی خاک، ظرفیت تبادل کاتیونی، کاتیون های تبادلی (پتاسیم، کلسیم و منیزیم)، تنفس میکروبی، بایومس خاک، آهن اکسالات و آهن دی تیونات کاهش یافت. پروفیل واقع شده بر سنگ آهک با عمق زیر سطحی دارای آهک و جرم مخصوص ظاهری بیشتری نسبت به پروفیل واقع بر ماسه سنگ می باشد. پروفیل واقع بر ماسه سنگ با عمق سطحی دارای کربن آلی، آهن اکسالات و آهن دی تیونات، کلسیم و منیزیم و تنفس بیشتری نسبت به پروفیل واقع بر سنگ آهک می باشد. پروفیل واقع شده بر سنگ آهک در پوشش باغ دارای واکنش خاک، هدایت الکتریکی و پتاسیم بیشتری نسبت به پروفیل واقع بر ماسه سنگ می باشد. پروفیل واقع بر ماسه سنگ با عمق زیر سطحی دارای میزان رس بیشتری نسبت به پروفیل واقع بر سنگ آهک می باشد. رده بندی خاک های مورد مطالعه در منطقه جنگلی در سنگ مادر ماسه سنگ (calcichaplustalfs) و در سنگ مادر سنگ آهک (typicargiustolls) و با تبدیل به باغ مرکبات به (typicargiustolls) و (typichaplustalfs) تغییر یافت. خاک حاصل از ماده مادری سنگ آهک دارای کانی های اسمکتیت، ایلیت، ایلیت-اسمکتیت نامنظم، میزان کمی کائولینیت و کوارتز می باشد. خاک حاصل از ماده مادری ماسه سنگ دارای کانی های اسمکتیت، ایلیت، ایلیت-اسمکتیت کم، کائولینیت، کوارتز و مقدار کمی ورمی کولیت می باشد. حضور ورمیکولیت به مقدار کم در کاربری باغ عمدتاً در افق سطحی وجود داشته و ph قلیایی در دو نوع سنگ مادر موجب شده تا پایداری اسمکتیت در هر دو نوع خاک وجود داشته باشد.